Положајник и Чесница

W dniu Bożego Narodzenia z samego rana trzeba upiec symboliczny okrągły  chleb, który nazywa się чесница (czyt. czesnica) i pełni taka sama rolę co kołacz podczas slavy. W zależności od domowych zwyczajów чесница może być ozdobiona lub jak w naszym przypadku bardzo skromna bez ozdób. 
Jak przygotować świąteczne pieczywo? A na przykład tak:

- 900 g mąki

- 2 jajka

- 2 opakowania kwaśnego mleka (kubeczki 180ml) 

- ok. 180 ml oleju

- jedno opakowanie proszku do pieczenia ok. 12g

Składniki mieszamy i odstawiamy na 15 minut.

Do ciasta dodajemy drobne przedmioty, pieniążek, fasolę, kukurydzę, guzik czy gałązkę. 

Następnie wstawiamy do piekarnika, pieczemy w temperaturze 200 stopni, ok. 30-40 minut.

Чесница wypiekana jest niemalże tuż przed podaniem. Jeszcze ciepła łamie się na tyle części ilu jest domowników za stołem. Jednym z bardziej emocjonujących i radosnych momentów jest wyszukiwanie w swoim kawałku chlebka ukrytych skarbów. Wszyscy mają nadzieję, że znajdą właśnie pieniążek gdyż gwarantuje to powodzenie w finansach i generalnie będzie szczęśliwy rok. Kto znajdzie pszenicę będzie po prostu bardzo płodny ;), a kukurydzę czy fasolę będzie zajmował się gospodarką lub będzie wyjątkowo zdrowy. Oczywiście znaczenie symboli ustala się w zależności od zwyczaju w domu. Czasem zdarza się, że na wsi w ten sposób dzielone są obowiązki: fasola - karmisz owce, kukurydza - świnie itd. Zanim jednak чесница zostanie podzielona, powinno się pójść do cerkwi, po powrocie do domu: zapalić świecę, kadzidło, okadzić dom, ikonę i domowników, odmówić Ojcze Nasz. 

Wspomniałam w poprzednim wpisie, że w dzień Bożego Narodzenia czeka się na pierwszego gościa. Положајник (czyt. polożajnik) czy też полазник (polaznik) przynosi dobrą nowinę o narodzeniu Chrystusa, niczym trzej królowie/mędrcy. Wypowiadając słowa: Мир Божији, Христос се роди, do domu wnosi szczęście, zdrowie, dobrobyt i pokój. Pierwszym gościem powinien być mężczyzna lub chłopiec, od biedy może być dziewczynka. Wchodząc prawą nogą przez próg, posypuje swoją drogę ziarnami pszenicy, kukurydzy... Polożajnka powinno się obdarować drobnym prezentem, mogą to być słodycze, owoce, kawa, skarpetki, ręcznik, pieniądze lub jeśli jest nam bliską osobą czymś bardziej osobistym. Często zdarza się, że rodziny mają od lat tego samego polożajnika, sąsiada przyjaciela domu, aczkolwiek równie dobrze może to być przypadkowa osoba. Ta osoba cały rok przynosi domownikom szczęście. W niektórych regionach gość musi zasłużyć na swój prezent i gałązką z badnjaka musi zaklinać ogień życzeniami dla domu: ile iskier w ogniu tyle szczęścia i miłości, ile iskier w ogniu tyle zdrowia, tyle dzieci w domu itd.

Jeśli w Бадње вече je się skromniej to w następne dni je się bardzo dużo. Печење czyli pieczeń wieprzowa lub jagnięca. Сарме са месом czyli gołąbki z mięsem, gotowane mięso wołowe, пихтије - zimne nóżki i czego tam dusza zapragnie nie ma ograniczeń. Do tego jak pisałam warzywa marynowane, kiszone, bez dodatków lub z czosnkiem, a kiszona kapusta z odrobiną oleju i suszoną, ostrą papryką. Słodyczy nie może zabraknąć, czy to baklava, torty, ciastka. Obowiązkowe jest czerwone wino, ewentualnie rakija.