Święcenie wody

W czasie Wielkiego Postu każdy prawosławny dom powinien odwiedzić ksiądz (pop). Święcenie wody i domu odbywa się dwa razy do roku, przed Wielkanocą i przed Slawą, którą obchodzi dana rodzina. Cała wizyta przypominać może chodzenie po kolędzie.

By przyjąć księdza trzeba przygotować: miskę na wodę, suszone gałązki bazylii, kadzidło i świecę. Wszystko przygotowaliśmy i od tygodnia oczekiwaliśmy gościa. Dni mijały, każdy zajął się swoimi sprawami.

Gdy kilka dni temu otworzyłam drzwi i na progu domu zobaczyłam popa i jego syna, byłam zupełnie zdezorientowana. Musiałam mieć naprawdę zdziwioną minę bo pop szybko zareagował pozdrowił się i powiedział, że jak nie jesteśmy gotowi to przyjdzie potem. Uf. Byłam sama w domu. Gdy pop przyszedł ponownie przyjęliśmy go razem z A.

Cała scena była dla mnie dość zabawna gdyż syn popa (przyszły pop) w niebieskiej koszulce i sportowych butach, mocnym głosem wyśpiewywał odpowiednie fragmenty modlitwy. Poza tym wszystko przebiegało standardowo: okazanie domu, wspólna modlitwa, poświęcenie wody, pokropienie domu i nas, krótka rozmowa z popem i jesteśmy przygotowani na Wielkanoc. 

W ten sposób poświęcona woda służy nie tylko do poświęcenia domu, ale również można, a nawet powinno się, wykorzystać ją przy przygotowaniu jedzenia, przemywać twarz, pić, wykorzystać przy porządkach domowych. Powinna zostać dodana do gotujących się jajek na pisanki. 

Wczoraj była Lazareva Subota czyli sobota Wskrzeszenia Łazarza, o której pisałam w zeszłym roku TUTAJ. My ten dzień spędziliśmy na Slawie, o tyle ciekawej bo tak jak Lazareva Subota ruchomej, czyli niezwiązanej z konkretną, stała datą.

Dziś mamy Цвети (czyt. cweti) czyli święto upamiętniające wejściu Chrystusa do Jerozolimy, kiedy to dzieci i inni mieszkańcy witali Jezusa gałązkami palmowymi oraz kwiatami, które rzucali na drogę. Podobnie jak Lazareva Subota jest to dzień poświęcony dzieciom.  

Szczegóły

Są takie momenty, gdy Człowiek traci naturalną potrzebę za pięknem. Pięknem w drobnych szczegółach. W pewnym momencie proza życia jest silniejsza niż chęć za ulepszaniem codzienności. Na przykład kiedyś wieś była kolorowa, domy wymalowane ludowymi motywami, kobiety nosiły (od święta) pięknie wyszywane koszule i spódnice, wnętrza były pełne drobnych ozdób, a przedmioty codziennego użytku były po prostu piękne. 

Dziś często szukamy tych ludowych motywów, szukamy tych przedmiotów, lubimy współczesne przedmioty inspirowane motywami ze wsi.

Te przyczepy kiedyś ciągnęły konie lub woły, potem traktor. Były pięknie wymalowane, takie wozy kolorowe. Dziś farba wyblakła, odłazi, zanika. 

Dla porównania na samym końcu współczesna przyczepa. Wszystkie trzy są funkcjonalne i zarejestrowane.

Kraj kwitnącej

Jeśli Japonia nazywana jest krajem kwitnącej wiśni. To Serbię chwilowo można nazwać krajem kwitnącej śliwy. Japonia ma swoje kwitnące drzewa wiśni Sakura, Serbia ma kwitnące drzewa Czaczańskiej piękności  (чачанска лепотица - czyt. czaczanska lepotica) czy Маџарки (czyt. madżarka, czyli węgierka). Podobno w Serbii ponad 150 tysięcy hektarów zajmują drzewka śliwy to ok. 42 miliony drzewek. A tak to wygląda gdy śliwa kwitnie:

Serial polecam

Kolejny post, który odczekał swoje. Dokładniej od czerwca zeszłego roku. Wtedy to w jednym z komentarzy wspomniałam serbski serial komediowy, który postanowiłam polecić wszystkim, którzy język serbski kumają. Jednak ostrzegam: kto da się ponieść dawce humoru i absurdu, 34 odcinki pochłonie w jeden weekend. Wtedy też, w czerwcu, gruchnęła wiadomość, iż serial z lat 1994-1995 doczeka się kontynuacji.
Chodzi oczywiście o kultowe Otvorena Vrata. Cała akcja dzieje się w jednym mieszkaniu, w którym mieszka Cakana z dziećmi i jej brat z córką. Całość dopełniają sąsiedzi oraz mąż Katariny (Cakanej), który stara się o jej względy. Serial uważany jest za krytykę ówczesnego stanu społeczeństwa, kultury oraz polityki.

Poniżej pierwszy odcinek w całości:

Jak wypadnie nowa odsłona serialu po 18 latach? Zobaczymy już pod koniec kwietnia, na antenie Prva. Ekipa aktorska, zresztą świetna, jest niemalże ta sama co już może dobrze wróżyć produkcji. Czekamy na perypetie artystki-postmodernistki Cakanej (Vesna Trivalić), Svetislava vel Bata (Bogdan Diklić) i jego pomysłów jak szybko zarobić, politycznie i ideologicznie nastrojonej Milicy (Sofija Jović), wiecznie chorego Vojkana (Nikola Đuričko) i całej ferajny.

Poniżej zapowiedź nowych odcinków:

Дрекавац

Przyznać się skąd inspiracja do tego postu aż strach. Jednak przyznam. W zeszłym tygodniu było głośno o strasznym wydarzeniu, jakie miało miejsce w Serbii. Człowiek zabił 13 osób, popełnił samobójstwo, a wieś oraz Serbia uczciła pamięć zabitych dniem żałoby narodowej. Takie wydarzenia zwykle są gratką dla dziennikarzy, którzy walczą o coraz to bardziej sensacyjne informacje o motywie, o tym co było przed całym wydarzeniem, szukają odpowiedzi. Inspiracją była jedna dziennikarska notatka, z której wyczytałam, że mieszkańcy wsi źródła tego nieszczęścia dopatrują się w pojawieniu się w okolicy drekavca. Podobno kilka dni przed tym wydarzeniem drekavac pojawił się we wsi, wył i siał strach. Podobno zawsze gdy właśnie w tej wsi pojawia się drekavac zwiastuje to kłopoty. Od drekavca już tylko krok do mitologii Słowian południowych. 

Drekavac (dosł. wyjec, krzykacz) to mistyczne, włochate stworzenie podobne do człowieka. Jak pisze Rastko Ćirić, w drekavca zmienia się zmarłe, nieochrzczone dziecko (inne źródła podają człowiek w ogóle lub mały chłopiec), które nie może zaznać spokoju i straszy tych, którzy są temu winni. Ciało tego stworzenia jest kolorowe, długie i cienkie z nieproporcjonalnie dużą głową. Spotkać go można na cmentarzach, w potokach, we wsiach, po których drze się przeróżnymi zwierzęcymi odgłosami. Boi się psów. Jeśli nie wyje, napada swoje ofiary wskakując im na plecy i zmuszając by chodziły aż do piania koguta. Drekavac jest postacią znaną w Serbii, Czarnogórze i Bośni.

 

Południowa Słowiańszczyzna jest pełna mistycznych stworzeń, które bardzo fajnie opisał i narysował wspomniany Rastko Ćirić. Poniżej wersja video książeczki, którą posiadam. O wszelkiej maści wampirach (najpopularniejszy to Sava Savanović) i innych straszydłach, starych kobietach we wsi zajmujących się magią, o urokach, klątwach i innych tego typu rzeczach można usłyszeć w Serbii bardzo często, a już nie wspomnę o влашкој магији czyli magii, którą rzekomo uprawiają Vlasi, Wołosi. Osobiście nasłuchałam się pełno takich opowieści, a nawet dostałam magiczną radę jak pozbyć się brodawki z palca. Wiązało się to z wyprawą na most w czasie, którejś z faz księżyca, już nie pamiętam dokładnie, należało zabrać ze sobą nożyczki, a na moście wypowiedzieć kilka rymowanych wersów... 

Tak więc przybywając na południe strzeżcie się Baba Rogi!

Folklor na ulicy

Zawsze wydawało mi się ciekawe, że prawie każde miasto i miasteczko ma swój КУД (Културно Уметничко Друштво - dosłownie Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne) czyli coś w rodzaju Zespołu Pieśni i Tańca. Bardzo często zajęcia w KUD organizowane są jako zajęcia dodatkowe w szkole lub domu kultury. Dzieci zamiast uczyć się tanga i cza-czy uczą się serbskich tańców ludowych - kolo we wszystkich odmianach jest  podstawą. Z tańcem idzie śpiew i regionalne stroje. 

W sezonie wiosenno-letnim na występy takich lokalnych zespołów można się natknąć dosyć często. Festiwale folkloru, zdrowego jedzenia, miodu, wina są organizowane bardzo regularnie. Bardzo dużo zespołów z Serbii, z sukcesami, uczestniczy w międzynarodowych festiwalach i przeglądach folklorystycznych, także w Polsce. Jednak jak to często bywa z tego typy grupami, na co dzień walczą o swoje istnienie, finansowe, resztkami sił, gdyż bardzo często małe gminy nie przewidują w budżecie żadnych pieniędzy na ich działalność.

Jednak to miłe, że są młodzi ludzie, dla których taniec ludowy, muzyka ludowa i stroje nie są obciachem. Fajnie, że ma to dla nich większą wartość niż kiepska muzyka z dyskoteki. 

Zdjęcia zrobione w biegu 8 kwietnia 2011 w Nowym Sadzie na początku ulicy Čike Zmaj Jove.