Sojka Ptica

Skąd taka, a nie inna nazwa bloga. Jak już kiedyś wspomniałam miałam okazję studiować slawistykę. Ze studiami kulturoznawczymi wiąże się wieczne poszukiwanie, badanie, czytanie, zagłębianie się w tajniki kultury danego narodu. Niezależnie od tematów przedmiotów i wykładów, dochodzimy do tematów, które nas najbardziej pociągają interesują. Dla jednych to będzie literatura, dla innych polityka, historia, a dla mnie to była muzyka etniczna i zwyczaje. I tak po nitce do kłębka. W czasie studiów zamarzył mi się nowy adres e-mail. Ta piosenka wyjątkowo przypadła mi do gustu, a zważywszy na fakt, iż w czasach szkolnych zwano mnie sójką, wybór był  oczywisty. Polska Sójka = serbska Sojka.

Zapevala sojka ptica (dosłownie: zaśpiewała sójka ptaszyna) to tytuł jednej z takich tradycyjnych pieśni, która należy do kanonu pieśni rodzinnych. Czyli pieśni śpiewanych w kręgu rodzinnym, a głównym motywem tych pieśni jest miłość w rodzinie (braterska, siostrzana) i los kobiety, dziewczyny która jest tuż przed ślubem, lub po ślubie wchodzi do nowego domu. Nie mam chwilowo dostępu do porządnej biblioteki i nie mogę wyszperać więcej informacji ponad to, że pieśń ta pochodzi z okolicy miejscowości Prizren, czyli z południowego Kosowa. Opowiada o budzeniu dziewczyny o imieniu Kata by przygotowała dary (posag), których ona nie posiada gdyż jest biedna. Mimo wszystko matka ją wydaje za mąż, mimo woli dziewczyny.

 Wersji tej piosenki jest kilka czy też kilkanaście i wydaje mi się, że jest jedną z najczęściej wykonywanych pieśni tego typu razem z Ajde Jano, Moj Golube...

Wykonanie Vasilije Radojčić:

Запевала сојка птица,                                                    Zaśpiewała sójka ptaszyna,

Мисли зора је, аман аман, мисли зора је,         Myśli to już świt, aman aman, myśli że to świt,

Устај Като, устај злато,                                             Wstawaj Kato, wstawaj złota,

Спремај дарове, аман аман, спремај дарове.        Szykuj dary, aman aman, szykuj dary.

Јам сам млада и сирота,                                             Jestem młoda i biedna,

Немам дарове, аман аман, немам дарове,        Nie mam darów, aman aman, nie mam darów,

Кад си млада и сирота,                                              Jeśli jesteś młoda i biedna,

Схто се удајесх, аман аман, схто се удајесх.    Czemu bierzesz ślub, aman aman, czemu bierzesz ślub.

Удала ме стара мајка,                                                  Wydała mnie za mąż stara matka,

Нисам ни знала, аман аман, нисам ни знала,    Nie wiedziałam, aman aman, nie wiedziałam,

Запевала сојка птица,                                                 Zaśpiewała sójka ptaszyna,

Мисли зора је, аман аман, мисли зора је.           Myśli to już świt, aman aman, myśli że to świt.

Устај Като, устај злато,                                              Wstawaj Kato, wstawaj zlota,

Спремај дарове, аман аман, спремај дарове,      Szykuj dary, aman aman, szykuj dary,

Јам сам млада и сирота,                                             Jestem młoda i biedna,

Немам дарове, аман аман, немам дарове.           Nie mam darów, aman aman, nie mam darów.

Кад си млада и сирота,                                            Jeśli jesteś młoda i biedna,

Схто се удајесх, аман аман, схто се удајесх,    Czemu bierzesz ślub, aman aman, czemu bierzesz ślub,

Удала ме стара мајка,                                                 Wydała mnie za mąż stara matka,

Нисам ни знала, аман аман, нисам ни знала.    Nie wiedziałam, aman aman, nie wiedziałam.

Bardzo lubię to klasyczne wykonanie Mary Đorđević:

W odróżnieniu do pieśni Zapjevala sojka ptica druga bardzo podobna tekstem pieśń Ustaj Kato, ustaj zlato, ma zupełnie inny wydźwięk. Jeśli Sojka ptica jest pieśnią jednak smutną, to druga ma wydźwięk radosny i jest śpiewana na weselach.

Устај Като, устај, злато, спремај дарове!    Wstawaj Kato, wstawaj złota, Szykuj dary!

Ја сам млада и сирота, немам дарове.       Jestem młoda i biedna, nie mam darów.

Кад си млада и сирота, што се удаваш?    Jeśli jesteś młoda i biedna, Czemu bierzesz ślub?

Удавам се што сам млада, танка и висока. Biorę ślub gdyż jestem młoda, szczupła i wysoka

Удавам се што сам лепа, бела, румена.      Biorę ślub gdyż jestem ładna, biała i rumiana.

Wykonanie Ustaj Kato, ustaj zlato  świetne zespołu Belo Platno: